Τρίτη 18 Φεβρουαρίου 2014

Γραφή...μεγάλων αποστάσεων

Το Δίκτυο Λεσχών «Ανάγνωσις» που αποτελείται από τις Λέσχες Ανάγνωσης «Βιβλιοτρόπιο» και «Πυρείον» σε συνεργασία με το Κέντρο Λόγου και Τεχνών «Τεχνοδρόμιο» διοργανώνει την εκδήλωση

Γραφή… μεγάλων αποστάσεων 

Μια κουβέντα με τους λογοτέχνες

Κώστα Μακρίδη, Ανδρέα Μαλόρη, 
Λουΐζα Παπαλοίζου και Αιμίλιο Σολωμού

Η συζήτηση θα περιστραφεί γύρω από τη διαδικασία της μυθιστορηματικής γραφής, τις δυσκολίες μετάβασης από τη μικρή στη μεγάλη φόρμα αλλά και τις ιδιαιτερότητες του μυθιστορήματος στην Κύπρο.


Παρασκευή 14 Μαρτίου 2014, στις 19:30
Κέντρο Λόγου και Τεχνών Τεχνοδρόμιο (Οδός Γρηγόρη Αυξεντίου 9, 3021, Λεμεσός)

Πληροφορίες: τηλ. 99 667599, 99 526772




Λίγα λόγια για τους λογοτέχνες

Κώστας Μακρίδης 
Γεννήθηκε στην Λεμεσό το 1949. Σπούδασε Νομική στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και άσκησε την δικηγορία για τρία χρόνια. Το 1978 δημιούργησε το βιβλιοπωλείο-πολιτιστικό κέντρο ΘΕΜΕΛΙΟ, το οποίο από το 1981 λειτούργησε και ως Γκαλερί. Από το 1993 μέχρι σήμερα διευθύνει τον Τεχνοχώρο ΦΑΣΜΑ, που δραστηριοποιείται κυρίως στον τομέα των συλλεκτικών ειδών, με ιδιαίτερη έμφαση στο παλιό Κυπρολογικό βιβλίο.
Μαζί με τον Μάριο Αγαθοκλέους και τον Χριστάκη Κ. Μελίδη εξέδιδαν το λογοτεχνικό περιοδικό Η ΑΜΑΞΑ, ενώ από το 1993 μέχρι το 2001 εξέδιδε την πολιτιστική επιθεώρηση ΔΙΑΔΡΟΜΗ.
Υπήρξε  ιδρυτικό στέλεχος της Κινηματογραφικής Λέσχης Λεμεσού και της  Εταιρείας Θεατρικής Ανάπτυξης Λεμεσού. Έγραψε, κατά καιρούς, κριτική θεάτρου και κινηματογράφου, καθώς και κείμενα για την τέχνη και την καλλιτεχνική δημιουργία σε εφημερίδες και περιοδικά. Διετέλεσε μέλος κριτικών επιτροπών για τους Αγώνες Σχολικού Θεάτρου, που διοργανώνει ο ΘΟΚ,  μέλος κριτικής επιτροπής για το Φεστιβάλ Ταινιών Μικρού Μήκους Κυπρίων Σκηνοθετών, ενώ υπήρξε εισηγητής σε σεμινάρια κινηματογράφου που διοργάνωσε το Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού και άλλοι φορείς.
Εξέδωσε τις ποιητικές συλλογές: ΣΤΑΘΜΟΣ ΑΝΕΦΟΔΙΑΣΜΟΥ 1981, ΑΝΑΤΡΟΠΕΣ 1983 (κρατικός έπαινος), ΑΣΚΗΣΗ ΔΟΛΙΟΦΘΟΡΑΣ 1987, ενώ συμμετείχε στην κοινή έκδοση ΔΕΚΑ ΓΡΑΦΕΣ, το 1981.
Υπό έκδοση βρίσκεται η ποιητική του συλλογή ΑΘΕΑΤΑ ΠΕΔΙΑ και το μυθιστόρημα ΕΥΕΡΓΕΣΙΑ ή ΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΗΣ ΑΘΩΟΤΗΤΑΣ.

Ανδρέας Μαλόρης 
Ο Ανδρέας Μαλόρης γεννήθηκε στην Αχέλεια της Πάφου. Σπούδασε ιατρική στη Θεσσαλονίκη και στο Johannesburg της Νοτίου Αφρικής και από το 1991 εργάζεται στη Λεμεσό.
Το 1981 εμφανίστηκε για πρώτη φορά στα γράμματα με τη συμμετοχή του στον Πρώτο Πανελλαδικό Λογοτεχνικό Διαγωνισμό της Ε.Φ.Ε.Κ.Θ. όπου και βραβεύτηκε με το Πρώτο Βραβείο Ποίησης.
Το 1983 εξέδωσε την ποιητική συλλογή «Τα τριάντα ποιήματα».
Το 1997 εξέδωσε την πρώτη του συλλογή διηγημάτων με τον τίτλο «Τα μπαλόνια άφαντα» η οποία και βραβεύτηκε με το Κρατικό Βραβείο από τις Πολιτιστικές υπηρεσίες του Υπουργείου Παιδείας της Κύπρου.
Το 2003 εξέδωσε την δεύτερη του συλλογή διηγημάτων με τον τίτλο «Τίποτα, τίποτα» η οποία επίσης βραβεύτηκε με το Κρατικό Βραβείο.
Το 2012 εξέδωσε την τρίτη του συλλογή διηγημάτων με τον τίτλο «Εκκαθάριση προσωπικού».
Διηγήματα και ποιήματά του έχουν δημοσιευθεί κατά καιρούς σε λογοτεχνικά περιοδικά και ανθολογίες ποίησης και διηγήματος. Διηγήματά του έχουν μεταφρασθεί και δημοσιευθεί στα Αγγλικά, Γερμανικά, Ιταλικά, Τουρκικά και Βουλγαρικά.

Λουίζα Παπαλοΐζου 
Η Λουίζα Παπαλοΐζου (1972) γεννήθηκε στη Μόρφου και μεγάλωσε στη Λεμεσό. Σπούδασε στην Αγγλία και στη συνέχεια στην Αμερική όπου έζησε για έντεκα χρόνια. Για το βιβλίο της «Απειλούμενα Είδη» (Εκδόσεις Αφή) τιμήθηκε με το Κρατικό Βραβείο Λογοτεχνίας Πρωτοεμφανιζόμενου Λογοτέχνη το 2010.

Αιμίλιος Σολωμού
Γεννήθηκε το 1971. Σπούδασε Ιστορία-Αρχαιολογία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και Δημοσιογραφία σε τριτοβάθμια σχολή. Εργάστηκε για πέντε χρόνια (1990-1995) σε πρωινή καθημερινή εφημερίδα. Είναι εκπαιδευτικός στη Μέση Εκπαίδευση. Διηγήματά του δημοσιεύτηκαν σε λογοτεχνικά περιοδικά της Κύπρου και της Ελλάδας. Ορισμένα μεταφράστηκαν στα βουλγάρικα, τα τούρκικα και τα αγγλικά. Εξέδωσε τα μυθιστορήματα Το Σκιάχτρο (2000), Ώσπερ στρουθίον, τάχος επέτασας (2003/το 2013 μεταφράστηκε κυκλοφόρησε στη Βουλγαρία), Ένα τσεκούρι στα χέρια σου (2007, Άνευ/Κρατικό Βραβείο Μυθιστορήματος), Το Ημερολόγιο μιας απιστίας (εκδ. Ψυχογιός 2012/Βραβείο Ευρωπαϊκής Ένωσης 2013).


Σάββατο 15 Φεβρουαρίου 2014

Τι είναι συγγραφέας;



 της Κατερίνας Σχινά.

Πριν από χρόνια, η κοινωνιολόγος της τέχνης και ερευνήτρια στο γαλλικό Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών Nathalie Heinich εξέδωσε το βιβλίο “L’ epreuve de la grandeur”: θέμα του τα λογοτεχνικά βραβεία και η επίδρασή τους στους τιμηθέντες συγγραφείς. Μέσα από μια σειρά συνομιλιών με πολυβραβευμένους συγγραφείς – από τον νομπελίστα Κλωντ Σιμόν ως τον Μισέλ Τουρνιέ, και από την Ανί Ερνό ως τον Αντρέι Μακίν –  η ερευνήτρια διαπίστωνε ότι πίσω από το χαμόγελο της αφίσας ή του τηλεοπτικού παραθύρου κρυβόταν είτε ένα ‘αδικαιολόγητο αίσθημα μεγαλείου’ , είτε μια ‘μεθεόρτια μελαγχολία’, συνέπεια ενός αισθήματος «αποπροσωποποίησης», που οι περισσότεροι συγγραφείς ομολογούσαν ότι τους βάραινε μετά την βράβευση. Ίσως γιατί, καθώς έγραψε ο Καμύ, κάθε εκπλήρωση, έτσι καθώς υποχρεώνει σε μια υψηλότερη εκπλήρωση, είναι δουλεία. Ίσως γιατί η ικανοποίηση στη λογοτεχνία δεν έρχεται ποτέ: δεν υπάρχει μεγάλος συγγραφέας που να μη νιώθει ότι τον πρόδωσαν οι λέξεις του.  Ενδεχομένως γι’ αυτό σημειώνει η Heinich στο βιβλίο της, όσο δικαιωμένοι, αποδεκτοί, σεβαστοί και αν είναι οι ερωτώμενΈοι, στην ερώτηση «με τι ασχολείστε;» οι περισσότεροι διστάζουν να δηλώσουν ως επαγγελματική ιδιότητα: «συγγραφέας».

Έχει περάσει μια δεκαετία από τότε που η ερευνήτρια επανήλθε στο ίδιο πεδίο με ένα ακόμη βιβλίο (τίτλος του “Etre ecrivain”). Αυτή τη φορά, αποσκοπούσε να κατανοήσει τη διαδικασία μέσω της οποίας παγιώνεται η συγγραφική ιδιότητα, μιλώντας με δεκάδες  δημιουργών, την ανωνυμία των οποίων διαφύλαξε σχολαστικά. Βέβαια, όπως ομολογούσε και η ίδια, ένα ερωτηματολόγιο δεν αρκεί για να διεισδύσει κανείς στο μυστήριο της δημιουργίας· και παρά την φιλοδοξία της «να αναλύσει τα συστατικά αυτής της τόσο ιδιαίτερης ενασχόλησης» τα συμπεράσματά της δεν ήταν ιδιαιτέρως πρωτότυπα. Η συγγραφική ιδιότητα, έγραφε, αποκτάται μέσω μιας διπλής κίνησης που αρχίζει ως «αναρρίχηση στην μοναδικότητα» για να ολοκληρωθεί ως «αναρρίχηση στην αντικειμενικότητα». Ο συγγραφέας επιδιώκει να ξεχωρίσει, όχι μόνο απ’ όλους τους άλλους, αλλά κυρίως από τους ομότεχνούς του: «Ο δημιουργός πρέπει να είναι όχι μόνο πρωτότυπος και ανανεωτής, αλλά και ‘ο μόνος’», σημείωνε· κι ακόμη: «Η μοναξιά του συγγραφέα πρέπει να έρθει αντιμέτωπη με την αναγνώριση του κοινού, με τη δημοσίευση, τη φήμη ή την υστεροφημία – τότε επέρχεται ό, τι ονομάζω ‘αναρρίχηση στην αντικειμενικότητα’».

Ωστόσο, παρά την ρευστότητα του βιβλίου και την αδυναμία του να απαντήσει στο ερώτημα «τι σημαίνει να είσαι συγγραφέας» η ‘περιγραφική κοινωνιολογία’ της Heinich, προσφέρει ένα ενδιαφέρον πορτρέτο του σύγχρονου λογοτέχνη. Από τον «επιτυχημένο μυθιστοριογράφο» που δηλώνει «η ποίηση; μα με τους όρους της αγοράς είναι καταστροφή!» ως τον «ρομαντικό» ( «οι συγγραφείς είναι πλάσματα θαυμαστά»), τον «μυστικιστή» («το να είσαι συγγραφέας είναι για μένα μια πνευματική συνθήκη, ανεξάρτητα από τα βιβλία που παράγεις») και τον «πολυγράφο» («ένας συγγραφέας δεν μπορεί να αρκείται στην αόριστη, την ιδανική ιδιότητα του ‘καλλιτέχνη’: πρέπει να είναι ένας επαγγελματίας της γραφής. Η συγγραφή είναι επάγγελμα») οι λογοτέχνες που απάντησαν στις ερωτήσεις της Heinich εμφανίζουν τα πιο διαφορετικά πρόσωπα, τις πιο διαφορετικές απόψεις. Σε ένα σημείο μονάχα συγκλίνουν: στο ότι με δυσκολία θα αυτοπροσδιορίζονταν ως συγγραφείς. Ίσως (για να επισφραγίσουμε με την τελευταία αυτή φράση την διαδοχή των υποθέσεων με την οποία ξεκίνησε αυτό το σημείωμα) γιατί η θλίψη (και η αυτοαμφισβήτηση) αρχίζει, όταν στο λογοτεχνικό έργο μπει η τελευταία τελεία.

Πηγή: http://www.oanagnostis.gr/

Τετάρτη 31 Ιουλίου 2013

Πρόσκληση ενδιαφέροντος για συγγραφή διηγήματος












Οι Εκδόσεις Μικρόκυκλος και το Δίκτυο Λεσχών Ανάγνωσις με τη στήριξη του Δήμου Λεμεσού ανακοινώνουν την πρόθεσή τους να προχωρήσουν στην έκδοση ενός συλλογικού τόμου διηγημάτων με ελεύθερο θέμα αλλά με σαφείς αναφορές στο χώρο της πόλης της Λεμεσού. Όσοι ενδιαφέρονται καλούνται όπως αποστείλουν τα διηγήματά τους στο Δίκτυο Λεσχών Ανάγνωσις μέχρι την 3Δεκεμβρίου 2013. Τα διηγήματα που θα περιληφθούν στην έκδοση θα επιλεγούν από επιτροπή αξιολόγησης. Δικαίωμα συμμετοχής έχουν άτομα ηλικίας 20 μέχρι 45 ετών μόνιμοι κάτοικοι Κύπρου ή εξωτερικού. 

Όροι συμμετοχής
1. Η πρόσκληση ενδιαφέροντος έχει διάρκεια τεσσάρων μηνών. Καταληκτική ημερομηνία αποστολής των συμμετοχών ορίζεται η 31η Δεκεμβρίου 2013.
2. Δικαίωμα συμμετοχής έχουν άτομα ηλικίας 20 μέχρι 45 ετών, κάτοικοι Κύπρου ή εξωτερικού.  
3. Το θέμα του διηγήματος είναι ελεύθερο, αλλά με σαφείς αναφορές στο χώρο της πόλης της Λεμεσού. 
4. Τα διηγήματα πρέπει να είναι γραμμένα στην ελληνική και να μην ξεπερνούν τις 35 δακτυλογραφημένες σελίδες Α4, με γραμματοσειρά Times New Roman σε μονό διάστημα και μέγεθος γραμμάτων 11. 
5. Ο κάθε συγγραφέας έχει το δικαίωμα αποστολής ενός διηγήματος το οποίο δεν έχει δημοσιευθεί προηγουμένως. 
6. Τα διηγήματα θα πρέπει να αποσταλούν μέχρι και την 31η Δεκεμβρίου 2013.  Στο εξώφυλλο να αναγράφεται ο τίτλος του διηγήματος και το ψευδώνυμο του συγγραφέα. Το ονοματεπώνυμο, η διεύθυνση, το τηλέφωνο του συγγραφέα και ο τίτλος του έργου, δίνονται επίσης δακτυλογραφημένα, ξεχωριστά σε κλειστό φάκελο, πάνω στον οποίο (εξωτερικά) είναι απαραίτητο να αναγράφονται ο τίτλος του έργου και το ψευδώνυμο του συγγραφέα. Στο εξώφυλλο του μεγάλου φακέλου να αναγράφεται: ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΣΤΗΝ ΕΚΔΟΣΗ ΔΙΗΓΗΜΑΤΩΝ. Οποιεσδήποτε ενδείξεις που αποκαλύπτουν την ταυτότητα του συγγραφέα (π.χ. χειρόγραφες σημειώσεις, διορθώσεις, διεύθυνση στον φάκελο κτλ.) συνεπάγονται αποκλεισμό της συμμετοχής.
7. Οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να αποταθούν και να αποστείλουν τα διηγήματά τους στους Κατερίνα Βοσκαρίδου, Παντελή Μάκη και Αντώνη Κουντούρη (Δίκτυο «Ανάγνωσις» Τ.Θ. 53520, 3303 Λεμεσός). 
8. Τα διηγήματα που θα περιληφθούν στην έκδοση θα επιλεγούν από επιτροπή επιλογής. Η τελική αξιολόγηση της επιτροπής επιλογής δεν επιδέχεται αμφισβήτηση.
9. Οι συγγραφείς που θα επιλεγούν  να συμμετέχουν στην έκδοση θα κληθούν να προαγοράσουν περιορισμένο αριθμό βιβλίων (όχι περισσότερα από 30) σε μειωμένη τιμή (40% χαμηλότερης της καθορισθείσας τιμής πώλησης).  Επίσης οι συγγραφείς που θα επιλεγούν θα πρέπει να αποστείλουν το κείμενό τους σε ηλεκτρονική μορφή.
10. Τα συγγραφικά δικαιώματα παραμένουν στους συγγραφείς αλλά  με αναστολή του δικαιώματος έκδοσης με άλλον εκδότη για δυο χρόνια από την ημερομηνία έκδοσης του παρόντος βιβλίου. Σε περίπτωση επανέκδοσης του βιβλίου θα γίνει νέα συμφωνία με τους συγγραφείς. 
11. Οι διοργανωτές διατηρούν το δικαίωμα να μεταβάλουν τις ημερομηνίες ή και να ματαιώσουν την πρόσκληση ενδιαφέροντος και την πρόθεση έκδοσης. 
12. Η συμμετοχή προϋποθέτει και συνεπάγεται την πλήρη και ανεπιφύλακτη αποδοχή όλων των παραπάνω όρων.

Επικοινωνία:
diktyoanagnosis@gmail.com



Τηλ: 99 667599, 99 526772, 99 346424


Τρίτη 30 Ιουλίου 2013

Αμος Οζ: «H οικογένεια είναι ο πιο κωμικοτραγικός θεσμός της οικουμένης»



Η προγραμματισμένη επίσκεψή του στη Θεσσαλονίκη, στην 10η Εκθεση Βιβλίου, είχε ακυρωθεί. Ο Αμος Οζ είχε πέσει και έσπασε ένα πλευρό. «Πώς είστε; Αισθάνεστε καλύτερα;» ήταν η αναπόφευκτη, υποθέτω, ερώτηση όταν μπορέσαμε τελικά να μιλήσουμε. «Είμαι καλύτερα. Ευχαριστώ» απάντησε κοφτά με τα σπαστά αγγλικά του. Αν μπορούσε να εκφραστεί και με πιο λίγες λέξεις, πιστεύω θα το είχε κάνει. Μιλούσε η κούραση του καταπονημένου ασθενούς ή μήπως αυτή η λακωνικότητα ήταν η προμετωπίδα ενός ολιγαρκούς ανθρώπου; Ισως και τα δύο.

Μετακόμισε πρόσφατα στο Τελ Αβίβ. «Για να είμαι κοντά στα παιδιά και στα εγγόνια μου» λέει με ανέκφραστη φωνή. Στο Τελ Αβίβ από την πόλη Αράντ, όπου είχε μετακομίσει από το Κιμπούτς Χούλντα, στο οποίο είχε πάει οικειοθελώς φεύγοντας από την Ιερουσαλήμ, τη γενέθλια πόλη του. Ο 74χρονος Οζ, ο πολυβραβευμένος ισραηλινός συγγραφέας και σταθερό φαβορί για το Νομπέλ, έχει ζήσει όλη του τη ζωή σε εβραϊκό έδαφος και μάλιστα έχει πολεμήσει για αυτό – στον Πόλεμο των Εξι Ημερών και του Γιομ Κιπούρ. Αναπόφευκτα, εκεί εκτυλίσσεται η πλοκή των βιβλίων του, από εκεί αντλεί – και αν έχει να αντλήσει! – υλικό για τα δοκιμιακά κείμενά του. Κατά του φανατισμού, υπέρ της ειρήνης στο Ισραήλ και στην Παλαιστίνη. «Ο Αμος Οζ αποτελεί μια υγιή φωνή μέσα στη σύγχυση, στο ψέμα, στο υστερικό παραμιλητό της παγκόσμιας ρητορείας για τις σύγχρονες συγκρούσεις» έχει γράψει η Ναντίν Γκόρντιμερ. Λογικό είναι να παίρνει πολύ σοβαρά τον εαυτό του και τον ρόλο του. Και ύστερα, πετάει ένα αστείο χωρίς να σε έχει προετοιμάσει καθόλου για την πιο ανάλαφρη πλευρά του εαυτού του, χωρίς καμία έκδηλη ευθυμία... Συζητήσαμε με αφορμή την κυκλοφορία του βιβλίου του «Εικόνες από τη ζωή στο χωριό» (εκδ. Καστανιώτη). Οκτώ διηγήματα ή «ένα μυθιστόρημα χωρισμένο σε οκτώ ιστορίες» θα σχολιάσει ο Οζ. «Ιστορίες ασήμαντων ανθρώπων που δεν είναι “ήρωες”, για τη μοναξιά, τον θάνατο, την επιθυμία, τη θλίψη. Ιστορίες για την ανθρώπινη κατάσταση. Επέλεξα να διαδραματιστούν στο συγκεκριμένο χωριό επειδή οι δραματικές αλλαγές των καιρών αφήνουν έντονο το σημάδι τους επάνω στη ζωή των κατοίκων».

Αυτές οι δραματικές αλλαγές αφορούν εν προκειμένω την οικονομική ανάπτυξη μέσω του τουρισμού, ο οποίος έχει διαβρώσει τον χαρακτήρα αυτού του μικρού χωριού. Μερικές φορές είναι καλύτερο τα πράγματα να μένουν ως έχουν; «Δεν είμαι ενάντια στην αλλαγή και στην εξέλιξη ούτε νιώθω νοσταλγία για τις παλιές εποχές. Δεν πιστεύω ότι ήταν ιδανικές και υπέροχες. Οι αλλαγές είναι πάντα επώδυνες για τους ανθρώπους και ιδίως για εκείνους που είναι προσκολλημένοι σε έναν τρόπο ζωής».

Το τελευταίο κεφάλαιο του βιβλίου, παρ’ όλα αυτά, περιγράφει ένα δυστοπικό μέλλον στο οποίο κυριαρχούν η μούχλα και η σήψη. Δεδομένου ότι είναι το καταληκτικό κεφάλαιο, σκεφτόμουν ότι  ενδεχομένως εκφράζει την άποψή σας για το πού θα οδηγηθούν τα πράγματα λόγω του τρόπου ζωής μας, ο οποίος, όπως και στην περίπτωση των ηρώων, είναι σε βάρος του περιβάλλοντος. «Αυτή η ιστορία είναι στην ουσία η περιγραφή ενός εφιάλτη που είχα δει πριν από μερικά χρόνια. Κατέγραψα αυτά που ονειρεύτηκα στο χαρτί, χωρίς στην ουσία να τα πολυκαταλαβαίνω, επειδή χαράχτηκαν στη μνήμη μου πολύ έντονα. Οχι, δεν είμαι απαισιόδοξος. Είμαι αισιόδοξος, αλλά η αισιοδοξία μου δεν ορίζεται από συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα».

Ενας άλλος θεματικός ιστός που διατρέχει τις ιστορίες είναι οι οικογενειακές σχέσεις, οι οποίες αγγίζουν τα όρια της αιμομιξίας, κυριολεκτικά και μεταφορικά. Ενας μεσήλικος σκαρφαλώνει γυμνός στο κρεβάτι της ετοιμοθάνατης μητέρας του, μια γυναίκα ζει με τον αυταρχικό πατέρα της και τον υπηρετεί αφήνοντας την προσωπική της ζωή να λιμνάζει. «Εχω γράψει 28 βιβλία. Αν μου ζητούσατε να σας περιγράψω με μια λέξη τι πραγματεύεται το καθένα, θα σας απαντούσα “οικογένειες”. Με δυο λέξεις; “Δυστυχισμένες οικογένειες”. Με περισσότερες; Θα σας απαντήσω “διαβάστε τα βιβλία μου”. Θεωρώ ότι η οικογένεια είναι ο πιο παράδοξος θεσμός της οικουμένης. Ο πιο κωμικός, αλλά ταυτόχρονα και ο πιο τραγικός, ο πιο αλλόκοτος και ο πιο απίθανος. Οι περισσότεροι από εμάς δεν είμαστε μονογαμικοί από τη φύση μας. Παρ’ όλα αυτά, το φαινόμενο “πατέρας, μητέρα, παιδί, άλλο ένα παιδί” μεταφέρεται από τη μια γενιά στην άλλη. Τρίζει, διαλύεται, καταστρέφεται, αλλά εξακολουθεί να υπάρχει παντού. Στο Ιράν, στην Αφρική και στον Βόρειο Πόλο. Είναι ένα μυστήριο για μένα. Γράφω για τις δυστυχισμένες οικογένειες επειδή ενστερνίζομαι την άποψη του Τολστόι: “Ολες οι ευτυχισμένες οικογένειες μοιάζουν μεταξύ τους. Κάθε δυστυχισμένη οικογένεια, όμως, είναι δυστυχισμένη με τον δικό της τρόπο”».

Σε ποια κατηγορία θα κατατάσσατε τη δική σας οικογένεια όταν μεγαλώνατε στην Ιερουσαλήμ τη δεκαετία του ’40; «Δεν ήταν και πολύ ευτυχισμένη. Η μητέρα μου αυτοκτόνησε όταν ήμουν 12 χρόνων. Η οικογενειακή μας ζωή ήταν, όμως, έντονη. Με περιέβαλλαν βιβλία και η βαθιά αγάπη για αυτά. Κάνοντας μια συνολική αποτίμηση, νιώθω ευγνώμων για την παιδική ηλικία μου».

Τι σας ώθησε να φύγετε από το σπίτι σας σε ηλικία 15 ετών για να πάτε να μείνετε σε κιμπούτς; «Είχα επαναστατήσει απέναντι στον πατέρα μου και αποφάσισα να γίνω όλα όσα δεν ήταν. Ηταν λόγιος; Αποφάσισα να γίνω οδηγός τρακτέρ. Ηταν συντηρητικός; Αποφάσισα να γίνω σοσιαλιστής. Εμενε στην πόλη; Ε, εγώ πήγα να μείνω στο κιμπούτς. Ηταν κοντός; Αποφάσισα να γίνω ένας ψηλός άνθρωπος. Αυτό το τελευταίο δεν το πέτυχα, αλλά το προσπάθησα».

Εκεί οφείλεται και η αλλαγή του ονόματός σας από Κλάουσνερ σε Οζ; Ηταν ένας τρόπος να αποκτήσετε την ευθύνη της δικής σας ιστορίας; «Οζ σημαίνει δύναμη και θάρρος. Ο,τι ακριβώς χρειαζόμουν όταν επαναστάτησα στα 14 για να αφήσω το σπίτι μου. Αλλαξα το όνομά μου για να βρω το θάρρος που χρειαζόμουν επειγόντως».

Πώς ήταν η εμπειρία του κιμπούτς; «Υπήρξε για μένα το καλύτερο πανεπιστήμιο για τη μελέτη της ανθρώπινης φύσης. Εμαθα πολύ περισσότερα από όσα θα μάθαινα αν είχα κάνει δέκα φορές τον γύρο του κόσμου. Είναι μια μικρή κοινότητα, ένα χωριό 400-500 ανθρώπων. Γνώριζα τους πάντες και τα πιο μύχια μυστικά τους: ποιος κάνει τι, με ποιον, πίσω από την πλάτη ποιανού. Το τίμημα ήταν ότι και εκείνοι γνώριζαν για μένα περισσότερα απ’ όσα θα ήθελα να ξέρουν, αλλά δεν μπορούσε να γίνει αλλιώς. Ηταν μια κοινωνία χωρίς μυστικά. Ενα συναρπαστικό ανθρώπινο πείραμα, η μόνη επανάσταση του 20ού αιώνα στην οποία δεν χύθηκε αίμα. Ούτε γκουλάγκ, ούτε στρατόπεδα συγκέντρωσης, ούτε εκτελεστικό απόσπασμα. Ούτε ένας αστυνομικός δεν υπήρχε στο κιμπούτς. Πήγαινες με τη θέλησή σου, υπήρχε συλλογικότητα – και δεν ανήκε ποτέ στην κυβέρνηση. Ηταν μια συναρπαστική εμπειρία και μπορώ να πω ότι είχε πολλές θετικές πλευρές».

Ποιες ήταν οι αρνητικές; «Το μεγαλύτερο λάθος ήταν η πεποίθηση ότι μπορείς να αλλάξεις την ανθρώπινη φύση και μάλιστα μονομιάς. Οι ιδρυτικοί πατέρες και μητέρες πίστευαν πραγματικά ότι αν όλοι φορούσαν τα ίδια ρούχα, αν ζούσαν ακριβώς με τον ίδιο τρόπο, σε πανομοιότυπα σπίτια, τότε αυτομάτως ο εγωισμός, η διάθεση για κουτσομπολιό, και ο φθόνος θα εξαφανίζονταν. Αυτή ήταν μια αφελής πεποίθηση. Η ανθρώπινη φύση δεν μπορεί να αλλάξει. Συχνά αναρωτιέμαι, τι έχει αλλάξει, άραγε, από την εποχή της Βίβλου μέχρι σήμερα στην αγάπη, στον έρωτα; Ισως το τσιγάρο “μετά”...».

Οπότε, μια ουτοπία λιγότερη στον κόσμο... «Είναι μια ρεαλιστική ουτοπία και θα επανέλθει δυναμικά σαν τάση. Το σημερινό κιμπούτς έχει αναμορφωθεί. Επιτρέπει την ιδιωτική πρωτοβουλία αλλά και την ατομική ιδιοκτησία ως έναν βαθμό. Πλέον δείχνει ανοχή απέναντι στην ανθρώπινη αδυναμία. Πρόκειται για μια πολύ πιο ήπια εκδοχή του κιμπούτς της δεκαετίας του ’50. Ο αριθμός των ανθρώπων που ζουν σε κιμπούτς στο Ισραήλ σήμερα είναι μεγαλύτερος από ποτέ. Οταν κοιτάζω γύρω μου, όχι μόνο στο Ισραήλ, αλλά στον κόσμο, βλέπω ανθρώπους να δουλεύουν πιο σκληρά από όσο θα έπρεπε προκειμένου να βγάλουν περισσότερα χρήματα από όσα χρειάζονται και να αγοράσουν πράγματα που δεν έχουν ανάγκη προκειμένου να εντυπωσιάσουν κόσμο που δεν συμπαθούν. Υποθέτω ότι μια μειοψηφία θα απαυδήσει και θα αναζητήσει μια εναλλακτική λύση. Το κιμπούτς μπορεί να αποτελέσει αυτή τη λύση. Κάνω λόγο για μειοψηφία επειδή έχω επίγνωση ότι αυτός ο τρόπος ζωής θα φανεί ελκυστικός σε ανθρώπους που δεν είναι ανταγωνιστικοί».

Υπάρχουν «ρεαλιστικές ουτοπίες»; Η συνύπαρξη – για να μην αναφερθούμε στην ύπαρξη αυτή καθαυτήν – πολλών μη ανταγωνιστικών ανθρώπων μοιάζει περισσότερο με χίμαιρα. «Η ουτοπία είναι αναπόσπαστο κομμάτι της ανθρώπινης φύσης. Οταν μια ουτοπία αποδυναμώνεται, αργά ή γρήγορα, μια άλλη θα υψωθεί στη θέση της. Οι άνθρωποι δεν μπορούν να ζήσουν δίχως ένα όνειρο».

Είναι ουτοπικό να πιστεύει κανείς ότι μπορεί να επηρεάσει τα τεκταινόμενα μέσα από τον ακτιβισμό της γραφής; «Δεν είναι εύκολο να απαντήσω, γιατί η επιρροή είναι ένα μυστήριο φαινόμενο. Δεν πρόκειται να έρθει κάποιος και να μου πει: “Κοίτα, διάβασα το άρθρο σου και άλλαξα γνώμη”. Σπάνια, εξάλλου, παραδέχονται οι άνθρωποι ότι αλλάζουν γνώμη, τουλάχιστον στο Ισραήλ. Ιδίως οι άνδρες. Οι γυναίκες είναι λίγο καλύτερες σε αυτό. Οταν ένας άνδρας αλλάξει γνώμη στο Ισραήλ, ακόμη και αν κάνει στροφή 180 μοιρών, δεν θα το παραδεχτεί. Θα ισχυριστεί “αυτά έλεγα κι εγώ έναν χρόνο πριν, απλώς δεν με είχες καταλάβει”. Από την άλλη, το 1967, όταν άρχισα να υπερασπίζομαι τη συμβιβαστική λύση ανάμεσα στο Ισραήλ και στην Παλαιστίνη και τη δημιουργία των δύο κρατών, οι συνάδελφοί μου κι εγώ ήμασταν μια απειροελάχιστη μειοψηφία. Μπορούσαμε να κάνουμε τις συναντήσεις μας μέσα σε έναν τηλεφωνικό θάλαμο... Σήμερα οι περισσότεροι από τους μισούς Ισραηλινούς υποστηρίζουν επί της αρχής τη λύση των δύο κρατών».

Είστε γνωστός για τις παρεμβάσεις σας. Πρόσφατα έπεσαν ρουκέτες από τη Συρία στα υψίπεδα του Γκολάν. Ποια πιστεύετε θα ήταν η ενδεδειγμένη πολιτική που θα έπρεπε να ακολουθήσει η ισραηλινή κυβέρνηση; «Το Ισραήλ πρέπει να προσπαθήσει να μείνει αμέτοχο στον πόλεμο της Συρίας, μακριά από αυτή την κόλαση. Θα ήταν τεράστιο λάθος αν αποφάσιζε να αναμειχθεί στη συριακή τραγωδία».

Πιστεύετε ότι θα ακουστεί η φωνή σας; «Ξέρετε, είναι δύσκολο να είσαι προφήτης στη χώρα των προφητών. Ο ανταγωνισμός στο επιχειρείν της προφητείας είναι μεγάλος. Οπότε δεν ξέρω τι θα συμβεί, γνωρίζω τι ελπίζω».

Γιατί έχουν οι Ισραηλινοί αυτό το «σύνδρομο του προφήτη», όπως το χαρακτηρίζετε; «Είναι ένα αρχαίο εβραϊκό χαρακτηριστικό. Είμαστε ένα έθνος οκτώ εκατομμυρίων κατοίκων, οκτώ εκατομμυρίων πρωθυπουργών και οκτώ εκατομμυρίων προφητών και σωτήρων. Καθένας και καθεμία έχει και από μια προσωπική συνταγή για άμεση εξιλέωση. Το βλέπεις παντού: άνθρωποι που δεν γνωρίζονται αντιπαρατίθενται για την επικαιρότητα, την πολιτική, τη θρησκεία και προτάσσουν φλογερά επιχειρήματα. Ολοι μιλάνε, ορισμένοι φωνάζουν και κανείς ποτέ δεν ακούει, εκτός από εμένα. Κάποιες φορές ακούω και αυτός είναι ο τρόπος με τον οποίο βγάζω το ψωμί μου».

«Παντού κουβαλάμε τους προγόνους μας» είχατε γράψει. Σας έχει κουράσει αυτό το φορτίο, το οποίο μάλιστα είναι ιδιαίτερα βαρύ στην περίπτωση των εβραίων; «Ναι, κάποιες φορές νιώθω την κούραση, είμαι όμως αρκετά μεγάλος ώστε να γνωρίζω ότι δεν έχω άλλη επιλογή. Κάθε ανθρώπινο ον κυοφορεί τους προγόνους του. Είτε μας αρέσει είτε όχι».

Πρόσφατα κυκλοφόρησε η ταινία «Χάνα Αρεντ» της Μαργκαρέτε φον Τρότα, στην οποία κεντρική θέση, βέβαια, έχει η δίκη του συνταγματάρχη των Ες Ες, Αντολφ Αϊχμαν, o οποίος ήταν υπεύθυνος για τη μεταφορά εκατομμυρίων εβραίων σε στρατόπεδα συγκέντρωσης. Είναι αλήθεια ότι τον γνώρισε η μητέρα του συζύγου της κόρης σας; «Ναι, κατά έναν σουρεαλιστικό τρόπο τής έσωσε τη ζωή. Την είχε ανακρίνει στο Τερέζιενσταντ και της είχε χαρίσει τη ζωή με την προϋπόθεση να μην πει σε κανέναν τις ιστορίες που είχε ακουσει για το Αουσβιτς στο Ράβενσμπρυκ».

Πιστεύετε, λοιπόν, στην «κοινοτοπία του κακού», την οποία διατύπωσε η εβραία φιλόσοφος Αρεντ βασίζοντας τη θεωρία της σε αυτόν τον άνθρωπο και στη δίκη του; «Διαφωνώ με την Αρεντ. Δεν πιστεύω ότι το κακό είναι πάντα κοινότοπο. Ο Αϊχμαν προσποιούνταν ότι ήταν κοινότοπος. Αυτή ήταν η στρατηγική του κατά τη διάρκεια της δίκης του: ότι ήταν ένας γραφειοκράτης. Και όμως. Είχε φαντασία, είχε όραμα και τον προσωπικό του, διεστραμμένο, ιδεαλισμό».

Η κοινοτοπία της Αρεντ νομίζω ότι ανάγεται περισσότερο στη νωθρότητα της αντίδρασης η οποία πηγάζει από την αδυναμία ενός ανθρώπου να σκεφτεί αυτόνομα. Δεν συμβαίνει, εξάλλου, και σήμερα αυτό; «Αυτό είναι άλλο πρόβλημα. Δεν πρόκειται περί κοινοτοπίας αλλά περί αδιαφορίας. Είναι αυτό που με ανησυχεί περισσότερο στις τάξεις των μετριοπαθών και των απαθών στη χώρα μου. Συμβαίνει παντού, το ξέρω, αλλά με ανησυχεί που συμβαίνει στη χώρα μου».

Πώς νιώθετε όταν έρχεστε στην Ευρώπη; Τι σκέφτεστε για τον τρόπο με τον οποίο φέρθηκαν στους γονείς σας, που αναγκάστηκαν να φύγουν από την Ανατολική Ευρώπη, στα τέλη της δεκαετίας του ’20, και πάντα τη νοσταλγούσαν; «Νιώθω αμφιθυμία απέναντι στην Ευρώπη, είναι κληρονομιά από τους γονείς μου. Οι γονείς μου αγαπούσαν την Ευρώπη, αλλά η Ευρώπη δεν ανταπέδωσε ποτέ την αγάπη. Ηταν έρωτας χωρίς ανταπόκριση και αυτό τούς είχε ραγίσει την καρδιά. Κληρονόμησα ένα κομμάτι αυτής της ραγισμένης καρδιάς. Ηταν αφοσιωμένοι Ευρωπαίοι 80 χρόνια πριν, όταν κανείς δεν ήταν Ευρωπαίος. Υπήρχαν έλληνες πατριώτες, βούλγαροι πατριώτες, ιρλανδοί πατριώτες. Οι μόνοι Ευρωπαίοι στην Ευρώπη πριν από 80 χρόνια ήταν εβραίοι σαν τους γονείς μου».

Γιατί πιστεύετε ότι οι εβραίοι είναι οι αποδιοπομπαίοι τράγοι της Ιστορίας; «Πιστεύω ότι ο αντισημιτισμός είναι διανοητική διαταραχή. Μια ασθένεια. Ενα είδος τρέλας η οποία διαδόθηκε ευρέως διαμέσου των γενεών και υπάρχει ακόμη και σήμερα στην Ευρώπη. Αδυνατώ να καταλάβω τα κίνητρά του. Είναι ένα μυστήριο για μένα. Είναι σαν την ξενοφοβία, την ομοφοβία και κάθε άλλη -φοβία. Ενα είδος φονταμενταλισμού και φανατισμού».

Πηγή: http://www.tovima.gr/vimagazino/interviews/article/?aid=523040

Σάββατο 27 Ιουλίου 2013

Ο Χέμινγουεϊ online

Τα νιάτα του Ερνεστ Χέμινγουεϊ, οι σκέψεις, οι φωτογραφίες και οι ταξιδιωτικές του σημειώσεις είναι πλέον απτά, μέσα από πέντε φωτογραφικά άλμπουμ, ένα θησαυρό που δημοσίευσε online η Προεδρική Βιβλιοθήκη Τζον Φ.Κένεντι και το Μουσείο της Βοστόνης.


           

Το περιεχόμενό τους δίνει τη δυνατότητα στους παθιασμένους θαυμαστές του μεγάλου Αμερικανού συγγραφέα, αλλά και στους μελετητές του έργου του, να παρακολουθήσουν τη ζωή του από τα πρώτα του παιδικά χρόνια, ώς την αποφοίτησή του από το Λύκειο.
 
                       

Κλεισμένα 40 χρόνια
 
Η μητέρα του συγγραφέα, Γκρέις Χολ Χέμινγουεϊ, ήταν εκείνη που συγκέντρωνε μεθοδικά το υλικό, τεκμηριώνοντας την ανάπτυξη και τη διάπλαση του μελλοντικού Πούλιτζερ αλλά και του Νόμπελ ώς την ηλικία των 18 χρόνων. Η επιμελήτρια της Συλλογής Χέμινγουεϊ, Σούζαν Ράιν, εξηγεί πως το κοινό ώς σήμερα δεν είχε πρόσβαση στο υλικό. Οι ευπαθείς τόμοι, οι δεμένοι με δέρμα, ήταν κλεισμένοι σε σκοτεινό χώρο για πάνω από 40 χρόνια, προκειμένου να μη φθαρούν περαιτέρω. Το αρχείο της Βιβλιοθήκης Κένεντι φιλοξενεί το 90% των υπαρχόντων χειρογράφων του Χέμινγουεϊ, που σαν χθες έκλεισαν 114 χρόνια από τη γέννησή του.
Ο συγγραφέας γεννήθηκε το 1899 στο Οουκ Παρκ του Ιλινόις, κοντά στο Σικάγο, όντας ο πρώτος γιος -και το δεύτερο από τα συνολικά έξι παιδιά- του Κλάρενς Εντμοντς Χέμινγουεϊ και της Γκρέις Χολ. Είχε συνολικά τέσσερις αδελφές και έναν αδελφό, ενώ έλαβε τα ονόματά του από τον παππού του Ερνεστ Χολ και το θείο του Μίλερ Χολ. Η μητέρα του διέθετε ιδιαίτερη κλίση στο τραγούδι και στο παρελθόν είχε πραγματοποιήσει καριέρα στην όπερα, διδάσκοντας παράλληλα μουσική. Ο πατέρας του ήταν γιατρός, αλλά και ερασιτέχνης ψαράς και κυνηγός, μεταδίδοντας στον Χέμινγουεϊ τη φυσιολατρεία και το ενδιαφέρον για τον αθλητισμό. Το πάθος για το κυνήγι και για το ψάρεμα, που μεταλαμπαδεύτηκε στην πιο τρυφερή ηλικία και γέννησε στη συνέχεια βιβλία όπως «Τα χιόνια του Κιλιμάντζαρου» αλλά και το «Ο γέρος και η θάλασσα».

                       

ο Οουκ Παρκ, στο οποίο μεγάλωσε, ήταν μια συντηρητική πόλη την οποία ο Χέμινγουεϊ αποκάλεσε αργότερα πόλη με «ανοιχτές αυλές και στενά μυαλά», ενώ ανατράφηκε σύμφωνα με την παράδοση, σε ένα έντονα θρησκευτικό περιβάλλον. Κατά τη διάρκεια των γυμνασιακών του σπουδών διακρίθηκε για τις επιδόσεις του όχι μόνο στα γράμματα (ειδικότερα στη φιλολογία), αλλά και στα αθλήματα, το μποξ και το αμερικάνικο ποδόσφαιρο. Παράλληλα, έγραψε τα πρώτα του άρθρα στην εφημερίδα «Τραπέζ», καθώς και στο λογοτεχνικό περιοδικό «Τάμπουλα» του Γυμνασίου του. Αποφοιτώντας, δεν συνέχισε τις σπουδές του σε κάποιο κολέγιο, αλλά άρχισε να εργάζεται ως δημοσιογράφος, το 1917, στην εφημερίδα «Κάνσας Σίτι Σταρ», θέση στην οποία τελικά παρέμεινε για μόλις έξι μήνες. Στη σύντομη αυτή παραμονή του, έγραψε αργότερα πως έμαθε τους καλύτερους κανόνες συγγραφής, αναφερόμενος προφανώς στις οδηγίες προς τους δημοσιογράφους, για σύντομες προτάσεις και παραγράφους, ενεργητικά ρήματα και αυθεντικότητα στη γραφή.
Στις φωτογραφίες από τα άλμπουμ ο Χέμινγουεϊ ζωγραφίζει με παιδικό χέρι γλάρους και ανθρωπάκια, τον βλέπουμε μωρό με μια άσπρη φουστάνα, βλέπουμε ακόμα όλη την οικογένεια στις περίφημες εκδρομές της στη λίμνη και, τέλος, βλέπουμε αυτόν τον έφηβο με το αγέρωχο και αποφασιστικό βλέμμα που είχε αποφασίσει από πολύ νωρίς να κάνει τον κόσμο δικό του. Κάτι που το πραγματοποίησε, για να τον καταστρέψει στο τέλος.
 

Πηγή: www.enet.gr



Βιβλιοθήκη στα παράλια της Βουλγαρίας




Μία βιβλιοθήκη αλλιώτικη από τις άλλες άνοιξε τις πύλες της στην Αλμπένα, το βουλγαρικό τουριστικό θέρετρο που βρίσκεται στη Μαύρη Θάλασσα. Πρόκειται για μια «Βιβλιοθήκη Παραλίας», όπως ονομάζεται, η οποία έχει εγκατασταθεί σε έκταση 12 τετραγωνικών μέτρων, πάνω στην αμμουδιά. Στα 140 ράφια της μπορεί κανείς να βρει περισσότερα από 4.000 βιβλία, κατάλληλα για να διαβάσει κάποιος κάνοντας… ηλιοθεραπεία. Η βιβλιοθήκη είναι κατασκευασμένη από υλικό που αντέχει τον δυνατό αέρα και την έκθεση στον ήλιο. «Βρήκαμε ένα υλικό το οποίο είναι πολύ ανθεκτικό στον ήλιο και το νερό. Βρήκαμε επίσης πολύ γρήγορα μια μέθοδο σταθεροποίησης. Επιλέξαμε ένα είδος παλέτας για την κατασκευή κάτω από τη βιβλιοθήκη, το οποίο όμως δεν μπορείτε να δείτε εδώ, ώστε να γίνει πολύ σταθερή έναντι του ανέμου», λέει ο εμπνευστής της. Η βιβλιοθήκη προσφέρει περισσότερους από 2.500 τίτλους βιβλίων σε δέκα γλώσσες. Μέχρι τώρα γνωρίζει μεγάλη επιτυχία, από μικρούς και μεγάλους. Ένας από τους λόγους είναι ότι ο δανεισμός βιβλίων από τα ράφια της δεν στοιχίζει τίποτα. Είναι δωρεάν! «Νομίζω ότι υπάρχουν μεγάλα περιθώρια επιλογής βιβλίων και συγγραφέων. Επίσης, η βιβλιοθήκη γίνεται ολοένα και πιο πλούσια καθώς πολλοί από τους επισκέπτες μας, αφήνουν τα δικά τους βιβλία όταν επιστρέφουν σπίτι από τις διακοπές τους, ώστε να τα διαβάσουν και άλλοι», λέει η διευθύντρια της βιβλιοθήκης. «Αυτή είναι μια υπέροχη ιδέα. Μου αρέσει πάρα πολύ. Θα έπρεπε να επεκταθεί σε όλα τα τουριστικά θέρετρα, σε όλο το μήκος της παραλίας», λέει ένας τουρίστας. Magnify Image Εάν οι τουρίστες δεν έχουν προλάβει να διαβάσουν το βιβλίο που έχουν δανειστεί στην διάρκεια των διακοπών τους, μπορούν να το κρατήσουν και για αντάλλαγμα να αφήσουν ένα άλλο δικό τους ώστε να διευρυνθεί η συλλογή της βιβλιοθήκης.



 

Πέμπτη 4 Απριλίου 2013

Γραφή Μικρού Μήκους

Πραγματοποιήθηκε με επιτυχία στις 6 Μαρτίου 2013 στη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών στη Λεμεσό η εκδήλωση που συνδιοργάνωσαν το Δίκτυο Λεσχών "Ανάγνωσις" και το Κέντρο Λόγου και Τεχνών Τεχνοδρόμιο με τίτλο "Γραφή Μικρού Μήκους". Σ αυτή φιλοξενήθηκαν οι λογοτέχνες Αντώνης Γεωργίου Μαρία Α. Ιωάννου, Κωνσταντίνος Μακρής και Νένα Φιλούση, οι οποίοι μίλησαν για τα χαρακτηριστικά της μικρής φόρμας γραφής, τη επίδραση της γλώσσας και του χώρου στη διαδικασία της γραφής, το δρόμο προς την έκδοση αλλά και γενικότερα την αξία της λογοτεχνίας σήμερα.